DRM (Digital Rights Management), Türkçesiyle Dijital Haklar Yönetimi; lisans yasalarıyla korunan materyalleri daha güvenli hale getirebilmek ve kopyalanabilmesinin önüne geçilmesi amacıyla geliştirilmiş bir koruma yöntemidir. DRM sayesinde korunan materyale belli sınırlamalar getirilecek ve bu sınırlamalar sonucunda materyal yalnızca lisans hakkını ödeyen kullanıcılarla paylaşılacak ve ürünün kopyalanarak internet üzerinden dağıtılmasının önüne geçilecektir.
DRM Nedir? DRM Lisansı Nedir?
DRM Lisansı; müzikler, filmler, oyunlar ve yazılımlar olmak üzere bilgisayar ve diğer teknolojik cihazlar için hazırlanan her türlü dijital materyali koruma amacıyla geliştirilmiştir. Tüm bunlara karşın DRM hiçbir zaman tam anlamıyla kullanıcılar tarafından sevilen ve kabul gören bir lisans olmayı başaramamıştır. Nitekim, DRM lisansıyla satın alınan bir ögenin kullanılabilmesi için kullanıcının bilgisayarında bu dosyayı çalıştırmak için gerekli olan çözücülere sahip olması gerekir.
Örneğin bir elektronik kitap satın aldınız ancak DRM korumalı olarak bu kitap size sunulduğu için bu kitabı yalnızca internetten okumanız veya size sunulan program vasıtasıyla okumanız gerekebilir. Bu durumun sonucunda kullanıcılar DRM lisansı nedeniyle sürekli bilgisayarlara bağlı kalıyorlar ve özellikle dijital diğer cihazları arasında satın aldıkları ögeleri kullanırken zorluk çekiyorlar. Aynı şekilde satın alınan müzik dosyalarını da kullanıcı DRM lisansı nedeniyle bir iPod’a aktaramıyor ve satın aldığı ögeler yalnızca bilgisayarı veya satın aldığı cihaz içerisinde yer alıp çalıştırılabiliyor. Bu nedenle DRM lisansıyla korunan materyallerin tümüne kullanıcılar son derece dikkatli yaklaşıyor.
DRM Lisanslı ögeleri sunmalarıyla bilinen bazı popüler servisler şunlardır; Amazon PDF and LIT ebooks, Walmart, CyberRead ebook Store, Zune Marketplace, BBC iplayer, Xbox Live Store, Amazon Video, CinemaNow, Blockbuster ve Netflix, Spotify.
Dijital Haklar Yönetimi DRM Kaldırma
Satın alınan DRM korumalı ögelerin yamalı veya yasadışı yazılımlarla DRM korumasını kaldırma işlemine DRM kaldırma diyoruz. DRM her ne kadar ilk aşamada başarılı bir lisans koruma programı gibi görünse de içerisine girdikçe iç yüzü değişiyor ve hazırlanan özel kırıcı yazılımlar kullanıldığında DRM korumalı materyallerin zor da olsa korumaları kaldırıp, kopyalanabilir hale getirilebiliyor. DRM korumasıyla satın alınan bir materyalin korumasını kaldırarak kullanma işlemi halindeyse her ne kadar kullanıcısı materyali parasıyla satın almış olsa dahi yasa dışı işlem gerçekleştirmiş olarak kabul ediliyor.
Donanım üreticileri, oyun ve yazılım şirketleri, müzik şirketleri ve yayımcılar tarafından satış sonrasında korsanla mücadele etmek için kullanılmaktadır.
Son zamanlarda, bu yöntem çeşitli nedenlerden dolayı tepki çekmektedir. Bunun en önemli nedenlerinden biri de genellikle bu tür kısıtlamalardan sadece ilgili medyayı yasal yollarla temin eden kullanıcıların etkilenmesi ve buna rağmen korsanın önüne geçmekteki başarısızlığıdır. Zaten teknik olarak DRM sisteminin tam anlamıyla başarılı olmasının imkansızlığı ortada olmasına rağmen, dijital medyayı dağıtan şirketler bu yöntemi kullanmaya devam edebilmektedir.
Bu konu hakkında bazı protestolar olmasına karşın, henüz katılımın yüksek olduğu bir protesto veya boykota rastlanılmamıştır. Bazı kullanıcılar, satın aldıkları medyayı; internete bağlı cihazı olmadan kullanamaması, bilgisayarının işletim sisteminin yeniden kurulumundan ve donanım değişiminden sonra medyanın yeniden kullanımının engellenmesi, oyun konsolları (örn. PS3 ve Xbox 360) ve çeşitli medya oynatıcılardaki (örn. iPod) kısıtlama ve uyumsuzluklardan dolayı, yasa dışı olmasına rağmen kopya korumasını iptal eden yama veya programları kullanabilmektedir.